در گذشت مربی سابق تیم ملی

میروسلاو بلاژویچ؛ مربی همه مربی‌ها/ «چیرو»؛ وطن‌پرستِ مدعی اختراع ۲-۵-۳ که انقلاب تاکتیکی ایجاد کرد

میروسلاو بلاژویچ یکی از بزرگ‌ترین شخصیت‌های تاریخ فوتبال بود، کسی که انقلاب تاکتیکی ایجاد کرد و کرواسی را در نخستین سال‌های پس از استقلال به جایی رساند که در فوتبال نامی برای خودش دست‌وپا کند.

فقط ۲ روز مانده بود تا میروسلاو بلاژویچ یکی از بزرگ‌ترین سرمربیان تاریخ فوتبال ۸۸ ساله شود، اما او که سال‌ها با سرطان دست و پنجه نرم می‌کرد در آرامش و وقتی هنوز ۸۷ ساله بود درگذشت.

چیرو که در دوران بازی برای مدت کوتاهی پیراهن دینامو زاگرب را پوشید و در تیم‌های لوکومتیو زاگرب، سارایوو، ریِکا و سیون سوئیس هم بازی کرد، بیشتر به خاطر خدماتش در دوران مربیگری شناخته شده است نه دوران بازی به عنوان وینگر راست.

کرواسیِ ۱۹۹۸ یکی از بهترین تیم‌های تاریخ جام جهانی در ۲ دهه اخیر بود. داستان نابغه‌ای به نام زوونمیر بوبان و استعداد بی‌نظیری به نام رابرت پروسینچکی، اعتمادبه‌نفس اسلاون بیلیچ و شاهکارِ داوور شوکر. با این حال در مقایسه با این نام‌ها کمتر به این موضوع پرداخته می‌شود که معمار اصلی آن تیم فوق‌العاده میروسلاو «چیرو» بلاژویچ بود. خالق یکی از تاریخی‌ترین داستان‌های فوتبال و جام جهانی.

جنگ جنگ تا پیروزی

زمانی که میروسلاو بلاژویچ هدایت تیم ملی کرواسی را بر عهده گرفت کمتر از یک سال از زمانی که فدارسیون فوتبال این کشور توسط یوفا به رسمیت شناخته شود، می‌گذشت. سال ۱۹۹۲ فیفا کرواسی را به رسمیت شناخت اما ۱۲ ماه طول کشید تا بلیزرها وارد اتحادیه فوتبال اروپا شوند. این به معنای از دست رفتن شانس حضور در مرحله انتخابی جام جهانی ۱۹۹۴ بود. مسلماً فوتبال در کشوری که هنوز تحت تأثیر جنگی‌ست که در آن ۲۰ هزار قربانی و ۵۰۰ هزار آواره داشته، اولویت نیست. بین اعلام استقلال کرواسی در اکتبر ۱۹۹۱ از یوگسلاوی سابق و پایان خصومت در نوامبر ۱۹۹۵ هنوز هم مشکلات زیادی در کشور وجود داشت. در هر صورت ۴٫۷ میلیون نفر کروات در سرتاسر دنیا منتظر شروع کار تیم ملی فوتبال کشورشان و بازی کردن در اولین تورنمنت بزرگ بین‌المللی یعنی یورو ۱۹۹۶ و دو سال بعد به عنوان یک کشور مستقل در جام جهانی ۱۹۹۸ بودند.

پدرِ میهن‌پرست‌ها

با تقدیر از بوسنی‌وهرزگووین، جایی که چیـرو سال ۱۹۳۵ در خانواده‌ای کاتولیک در شهر تراونیک متولد شد، او توانست احساس وطن‌پرستی و غرور را به کروات‌ها هدیه دهد و نقش مهمی در تمرکز یک تیم بااستعداد ایفا کرد. بلاژویچ پس از سوم شدن در جام جهانی ۱۹۹۸ گفت: «من بازیکنانی شگفت‌انگیز با بالاترین میزان حس وطن‌پرستی را در اختیار داشتم. بازیکنانم آماده انجام یک کار بزرگ برای کشورشان بودند. یکی از مزایای بزرگ کرواسی در ورزش همین احساس میهن‌پرستانه است.» این صحبت‌های بلاژویچ شاید برای کسانی که موافق تفکیک ورزش و سیاست هستند، غیرقابل درک باشد. اما این نمونه‌ای از صحبت‌های مربی بود که از عامل انگیزه برای پیش‌برد تاکتیک‌هایش و شکل‌گیری موفقیت استفاده کرد. مردی که عشقش به فوتبال را فقط با ستایش خودی‌ها نشان می‌داد. «او همیشه می‌گفت بهترین مربی جهان است.» اسلاون بیلیچ این جمله جالب را به جاناتان ویلسون نویسنده کتاب «پشت پرده» گفت و او هم در کتابش آن را آورده. بیلیچ در ادامه می‌گوید: «من نمی‌گویم او مربی بد یا مربی خوبی بود، اما مربی ایده‌آل برای ما بود. اگر شما به ما فابیو کاپلو، سرالکس فرگوسن یا آرسن ونگر را داده بودید هم کارمان به سرانجام نمی‌رسید. او پدر همه بود، یک انگیزه بزرگ.»

مخترع ۲-۵-۳

شخصیت کاریزماتیک و قابل احترام میروسلاو بلاژویچ باعث می‌شد او هیچ‌گاه از هدفش نترسد و این ادعا اغراق‌آمیز نیست. زمانی که رابرت پروسنچکی ۱۸ ساله را رد کرد و گفت اگر او تبدیل به بازیکنی حرفه‌ای شود مدرک مربیگری‌اش را خواهد خورد! این اتفاق رخ داد و پروسینچی در جام جهانی ستاره تیمِ چیرو بود، اما مدرک مربیگری‌اش را نخورد! در گفت‌وگو با ویلسون در کتاب «معکوس کردن هرم» چیرو می‌گوید: «پسرم بگذار یک واقعیت را به تو بگویم. سیستم ۲-۵-۳ را سال ۱۹۸۲ من اختراع کردم، میروسلاو بلاژویچ!» چیرو با اعتمادبه‌نفس در حالی این ادعا را می‌کند که دانمارک و آرژانتین در دهه ۱۹۸۰ با هدایت سپ پیونتک و کارلوس بیلاردو از این سیستم استفاده می‌کردند. حتی بیلاردو در واکنش به این حرفِ چیرو به او خندید و گفت این مربی بوسنیایی نباید ادعای پدری برای این سیستم را داشته باشد. صرف‌نظر از اینکه بلاژویچ سیستم ۲-۵-۳ را اختراع کرده یا خیر او قطعاً تأثیر زیادی در فوتبال کرواسی با این سیستم گذاشت و از آن تا سال ۲۰۰۶ یعنی ۶ ماه پس از ترک کرواسی در تیم‌های مختلف از جمله تیم ملی ایران و دیناموزاگرب استفاده می‌کرد.